Autor: Stanisław Brzozowski

Wizyta studyjna na Łotwie

Łotewskie dobre praktyki w dziedzinie edukacji dorosłych mogą być inspiracją dla innych organizacji, które na co dzień pracują z tą grupą odbiorców. Przedstawiciele Federacji FOSa mogli przekonać się o tym w czasie wyjazdu studyjnego do okręgu Gulbene na Łotwie.
Tym razem gospodarzem wizyty studyjnej projektu „Kluczowe umiejętności – nowe możliwości dla dorosłych” programu Erasmus + był partner projektu Federacji FOSa – Urząd Miasta Gulbenes Novada Pasvaldiba z Łotwy. W wizycie studyjnej wzięli udział również partnerzy projektu: przedstawiciele Centrum młodzieżowego Seligstadt z Rumunii, Stowarzyszenia Uniwersytetu Trzeciego Wieku „Associacao de aprendizagem ao Longo da vida” z Portugalii oraz Info Point-Polregio z Niemiec.

Podczas  wizyty studyjnej od 15 do 19 sierpnia 2022 roku uczestnicy projektu – eksperci z zakresu edukacji osób dorosłych z ww. krajów europejskich mogli poznać instytucje i organizacje, które kształtują nową jakość oferty edukacyjnej dla osób dorosłych oraz promują dobre praktyki w tej strefie. Było to pięć intensywnych dni, w trakcie których odwiedziliśmy wiele jednostek. Wśród nich były to ośrodki pomocy społecznej.

Terapia ogrodem
W Ośrodku Pomocy Społecznej „Siltais” promuje się terapię ogrodem. Tuż obok budynku mieszczą się ogromne ogrody warzywne. Opiekują się nimi pensjonariusze, którzy robią to z entuzjazmem i zaangażowaniem.

W ośrodku „Dzerves” z kolei goszczą rękodzielnicy i w pracy z osobami dorosłymi wykorzystuje się terapię muzyką. Lokalna biblioteka w Ranka jest swoistym centrum wsparcia dla osób dorosłych. Tutaj przychodzą wziąć udział w zajęciach podnoszących kompetencje cyfrowe, ale również popracować nad relacjami. Biblioteka w Gulbene to prawdziwe centrum kształcenia dorosłych. Tutaj pracują nad kompetencjami cyfrowymi i mają możliwość uczestniczenia w warsztatach z różnych dziedzin. Lejasciems i teren gminy Lejasciems to z kolei miejsce wielu inicjatyw łączących pokolenia. Prężnie działa tutaj szkoła i Centrum Młodzieżowe, które jest miejscem inicjatyw i projektów również dla osób dorosłych. Tutaj też lokalna artystka prowadzi warsztaty z dorosłymi, wykorzystując w swojej pracy m.in. hortiterapię. Ciekawym miejscem jest również lokalne muzeum. Na zakończenie przedstawiciele projektu wzięli udział w warsztatach w niezwykłym miejscu, Rubeni. Tutaj pod okiem Alise Rubene-Dune mogli wykonać m.in. naturalne mydła. To przestrzeń, w której organizowane są m.in. warsztaty rozwoju osobistego dla kobiet.
Projekt “Kluczowe umiejętności – nowe możliwości dla dorosłych” jest finansowany w ramach programu Erasmus+.

W naszej pracy ważna jest empatia i elastyczność
To ośrodek w małej miejscowości, który wprowadza w swojej pracy innowacyjne rozwiązania. Tutaj z osobami dorosłymi prowadzona jest m.in. terapia muzyką, poszerz się spektrum pracy socjalnej. O tym opowiada Gita Gorbenko z Ośrodka Pomocy Społecznej „Dzerves”.
– Mogliśmy być świadkami niezwykłej terapii muzycznej, którą przeprowadziła u państwa Vita Krumina. Daje ona niezwykłe efekty w pracy z osobami dorosłymi. Jakie jeszcze działania prowadzicie?
– Nasi podopieczni mogą skorzystać z zajęć z gimnastyki, ale są to również warsztaty rękodzielnicze. Trzeba też zaznaczyć, że jeśli wyrażą taką potrzebę, mają również możliwość spotkania się z księżmi, różnych wyzwań. Mamy też tzw. „dni czytelnicze”.
– To wynika ze współpracy z lokalnymi bibliotekami?
– Tak, mamy z nimi dobre relacje. Jedna z bibliotekarek udostępnia nam książki, ale również raz w miesiącu przyjeżdża bezpośrednio do nas. Mamy też dobrą współpracę z domem kultury. To jedne z naszych działań. Obecnie też planujemy rozszerzyć pracę socjalną w naszym ośrodku.
– Jakie są największe wyzwania w państwa pracy?
– W naszej pracy najważniejsza jest empatia, szczególnie w pracy z podopiecznymi wymagającymi wrażliwości i elastyczności. Podejmujemy starania, żeby ustalać plan zajęć i aktywności, na przykład na tydzień, ale trzeba dostosowywać je do aktualnych potrzeb osób będących pod naszą opieką w ośrodku.

Miejsce aktywności nie tylko lokalnych
Nie tylko miejscowi, ale również turyści mogą skorzystać z oferty tego centrum, które od lat ściśle współpracuje m.in. z miejscowymi rękodzielnikami. O tym mówi Velga Cernoglazova z Centrum Edukacyjne Druviena.
– Kiedy nasze centrum wystartowało cztery lata temu naszym założeniem było, by proponować aktywności zarówno dla dzieci, jak i osób dorosłych. Dzieci biorą udział m.in. w warsztatach kreatywnych, kulinarnych czy tanecznych. Dorośli mogą wziąć udział w różnego rodzaju warsztatach rękodzielniczych, ale także na przykład zajęciach, w których wykorzystuje się instrumenty muzyczne. Dorośli chętnie biorą udział w warsztatach kulinarnych, w czasie których używa się wyłącznie naturalnych produktów. Organizujemy też obozy letnie, zarówno dla dzieci, jak i dorosłych.
– Jak wyglądają te obozy w przypadku osób dorosłych?
– W tym przypadku bardziej skupiamy się na aspektach rozwoju osobistego, z uwzględnieniem wiedzy z zakresu psychologii, która pomoże w zrozumieniu mechanizmów kierujących naszym życiem. Organizujemy i jesteśmy gospodarzami wielu różnorodnych wydarzeń, m.in. również biznesowych. W ostatnich latach popularna była aktywność, zainspirowana przez Izbę Turystyki na Łotwie, polegająca na tym, że rodziny z różnych miejscowości gotowały tradycyjne potrawy, które później mogły u nich kupić chętne osoby. To nowa rzecz, ale zyskująca zwolenników.

Kształcenie dorosłych w bibliotece
Ruta Bokta z Regionalnego Centrum Edukacyjnego w Bibliotece w Gulbene
– Jakie innowacyjne rozwiązania wykorzystujesz w swojej pracy dla dorosłych?
– Staramy się pracować indywidualnie z dorosłymi, ponieważ ta forma jest łatwiejsza dla naszych odbiorców. To też forma pracy, która lepiej sprawdza się w mniejszych miastach. Staramy się inspirować ludzi, by otworzyli się i używali nowoczesnych technologii, ale nie jest to łatwe. Niektóre osoby nie czują się pewnie, jeśli mają używać technologii, i potrzebują w tym zakresie wsparcia.
– Co dziś jest najpopularniejsze i działa najlepiej?
– Praca indywidualna. To sytuacja komfortowa zarówno dla osoby dorosłej i wykładowcy. Ma większą przestrzeń do zadawania pytań, może pracować w swoim tempie i skupić się na temacie.
– W jaki sposób ten program edukacyjny zwiększa kompetencje cyfrowe?
– Uczestnicy zajęć mają możliwość pracy z komputerem na różnych poziomach kompetencji. Mogą to być pierwsze kroki, np. używanie myszki, włączanie komputera czy inne. Jeśli mają umiejętności cyfrowe, nabywają nowe umiejętności. Zyskują wiedzę na temat bezpieczeństwa w Internecie, na temat różnych dostępnych e-serwisów oraz baz danych. Dziś cyfrowe kompetencje to nie tylko umiejętność obsługi komputera. Cyfrowe umiejętności są przydatne wszędzie – w przypadku telefonu komórkowego, telewizji, w sklepie, samochodzie, dworcu czy lotnisku.
– Jakie są formy zajęć dla seniorów?
– To metody edukacji pozaformalnej – praca w parach, dyskusje, burze mózgów, warsztaty kreatywne, wyszukiwanie informacji i inne.

Wędrujące kawiarenki i wspólna praca
Młodzież wspólnie z dorosłymi pracuje na rzecz swojej społeczności. Tak jest w Lejasciems, o czym mówi nam Ieva Milne z Centrum Młodzieżowego „Pulss”
– Działania w waszym centrum adresujecie głównie do młodzieży, ale ostatnio są to również wydarzenia dla dorosłych.
– Pracujemy głównie z dziećmi i młodzieżą, jednak staramy się w nasze działania angażować również dorosłych. Organizujemy gry edukacyjne oraz konkursy wiedzy, w których uczestniczą również dorośli. Każdego roku konkurs wiedzy organizowaliśmy co roku dla dzieci i młodzieży ze szkół, jednak wiosną tego roku po raz pierwszy adresowaliśmy to wydarzenie do wszystkich w naszej gminie. To przedsięwzięcie okazało się sukcesem i chcemy, by konkurs wiedzy stał się naszą tradycją. Konkurs wiedzy organizujemy we współpracy z biblioteką, która pomaga nam w pytaniach. Dotyczą one różnych dziedzin, m.in. naszej gminy czy ogólnie Łotwy.
– W czasie spotkania z nami wspomniała pani o ciekawej inicjatywie integrującej społeczności. To tzw. wędrujące kawiarenki.
– To pomysł, który realizujemy wspólnie z innymi placówkami z okręgu Gulbene. Ostatniego lata podróżowaliśmy po każdej gminie w okręgu Gulbene i w niej organizowaliśmy tzw. „Pop-up cafe”. W każdym z miejsc stawał stolik z poczęstunkiem, a ludzie mogli wybrać z menu, czego chcą spróbować. Wybierając potrawę musieli jednak odpowiadać na pytania, a na przykład deser wiązał się z tym, że musieli odpowiedzieć na inne pytanie. A były to zagadnienia związane ze środowiskiem i wiedzą o regionie.
– Jakie macie plany dotyczące włączania lokalnej społeczności w wasze działania?
– Mamy wiele planów. Wśród nich byłyby to warsztaty, które chcemy zorganizować jesienią. Chcemy zaprosić osoby dorosłe, które na co dzień zajmują się pracą w drewnie, by pokazały, jak wygląda dzieciom, a później wspólnie stworzyli coś, co będzie później służyć innym. To najbliższe plany. Zawsze też myślimy o tym, by nawet organizując zajęcia dla dzieci i młodzieży, angażować również dorosłych. Dlatego też często organizujemy warsztaty w soboty, kiedy większość osób ma wolne i ma możliwość dołączenia do nas.

Florystyka narzędziem w integracji

Znakomitą metodą, która przynosi dobre efekty w pracy z dorosłymi, jest florystyka. Warsztaty, w czasie których tworzy się kompozycje z materiałów, które można znaleźć na okolicznych łąkach i w ogrodzie. Dodatkowo powstałe kompozycje, które często tworzą mieszkańcy m.in. Lejasciems, są ozdobą miejscowości.

– Technika warsztatów jest tak przygotowana, by wyzwolić kreatywność i pobudzić fantazję wszystkim uczestnikom warsztatów – mówi Inga Nagle, prowadząca warsztaty florystyczne. – Efekty warsztatów zawsze są bajeczne. Twórcza ekspresja, praca w otoczeniu natury, z naturalnymi materiałami, pozwala skupić się na tu i teraz, na tym, by zatrzymać się i dostrzec różnorodność i barwy otaczającego nas świata. Wyzwala też mnóstwo pozytywnej energii i radości.